Ngày 05/5/2023, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra công bố dịch Covid-19 không còn được coi là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng gây quan ngại quốc tế và chuyển từ giai đoạn khẩn cấp sang quản lý bệnh lâu dài dựa trên các chỉ số như số ca bệnh tử vong và tỷ lệ tử vong do Covid-19 đã giảm nhanh và ổn định trong thời gian gần đây. Đồng thời, số lượng người bệnh phải nhập viện và trường hợp nặng, đòi hỏi điều trị tích cực đã giảm đáng kể. Điều này cho thấy những biện pháp kiểm soát dịch bệnh mà thế giới triển khai đạt được kết quả tích cực.

Theo WHO, các quốc gia đã đẩy mạnh việc tiêm chủng cho gần 70% dân số thế giới, nhưng điều này cũng có nghĩa là hơn 30% dân số thế giới vẫn chưa được tiêm chủng. Mặc dù có tỷ lệ lây nhiễm huyết thanh cao trên toàn thế giới do nhiễm COVID-19 và/hoặc tiêm chủng, khoảng cách lớn về khả năng miễn dịch nhờ vắc xin vẫn tồn tại, đặc biệt ở các nước thu nhập thấp và thu nhập trung bình thấp và trong số những nước có nguy cơ mắc bệnh nặng. Tính đến ngày 5 tháng 4 năm 2023, 89% nhân viên y tế và 82% người lớn tuổi trên toàn thế giới đã được tiêm chủng cơ bản đầy đủ vắc xin ngừa COVID-19. Trên toàn bộ dân số, con số này là 66%. Tuy nhiên, tỷ lệ tiêm chủng cơ bản cho nhân viên y tế ở các nước thu nhập thấp (LIC) là 52% và đối với người già là 35%; và tỷ lệ bao phủ liều tăng cường vẫn còn rất thấp trên toàn cầu, với sự khác biệt đáng kể giữa và trong từng quốc gia.

Tuy nhiên, tại thời điểm công bố, hàng triệu người mỗi tuần tiếp tục được báo cáo là bị nhiễm/tái nhiễm (được thừa nhận là đánh giá thấp về mức độ lây lan thực sự của SARS-CoV-2 ở thời điểm hiện tại), hàng trăm nghìn người đang nằm viện vì COVID- 19 và hàng nghìn người chết mỗi tuần trên khắp thế giới). Vì vậy, việc kết thúc tình trạng khẩn cấp toàn cầu không đồng nghĩa với việc dịch bệnh đã hoàn toàn kết thúc. Covid-19 vẫn tiếp tục là một đại dịch và vi-rút vẫn đang tiếp tục biến đổi. Ngoài ra, một người nhiễm trong số mười người có thể phải đối mặt với tình trạng hậu Covid-19, ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng cuộc sống.

Việc kết thúc tình trạng khẩn cấp toàn cầu chỉ là một bước chuyển để giảm các biện pháp hạn chế di chuyển, trong khi các quốc gia vẫn cần duy trì biện pháp phòng, chống dịch bệnh và không được lơ là.

WHO kêu gọi các quốc gia duy trì đủ năng lực, tính sẵn sàng hoạt động và tính linh hoạt để mở rộng quy mô trong thời gian bùng phát dịch bệnh COVID-19, đồng thời duy trì các dịch vụ y tế thiết yếu khác và chuẩn bị cho sự xuất hiện của các biến thể mới với mức độ nghiêm trọng hoặc số ca mắc tăng.

Tại thời điểm này WHO đã cập nhật Kế hoạch chuẩn bị, sẵn sàng và ứng phó chiến lược toàn cầu (SPRP) cho giai đoạn 2023-2025. Kế hoạch trước đó, được công bố vào năm 2022, nêu ra hai mục tiêu chiến lược: giảm sự lưu hành của SARSCoV-2; và chẩn đoán, điều trị COVID-19 nhằm giảm tỷ lệ tử vong, bệnh tật và di chứng lâu dài. Chiến lược này giữ lại hai mục tiêu đó và bổ sung thêm mục tiêu thứ ba: hỗ trợ các quốc gia khi họ chuyển từ phản ứng khẩn cấp sang phòng ngừa, kiểm soát và quản lý bệnh COVID-19 lâu dài hơn. Đây là một bước quan trọng WHO đề xuất các quốc gia không từ bỏ mười trụ cột làm nền tảng cho việc ứng phó với đại dịch. Thay vào đó, chiến lược mới gắn kết mười trụ cột này với năm thành phần cốt lõi của việc chuẩn bị, ứng phó và phục hồi trong trường hợp khẩn cấp về sức khỏe một cách công bằng, toàn diện và hiệu quả: giám sát hợp tác, bảo vệ cộng đồng, chăm sóc an toàn và có thể mở rộng, tiếp cận các biện pháp đối phó và phối hợp khẩn cấp

Mục tiêu chính của SPRP từ tháng 4 năm 2023 đến tháng 4 năm 2025 là chấm dứt giai đoạn khẩn cấp của đại dịch COVID-19 ở tất cả các quốc gia và chuyển từ ứng phó khẩn cấp sang quản lý toàn diện bền vững đối với COVID-19 trong các chương trình phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh rộng hơn.

Trong thời gian qua, Việt Nam đạt được kết quả tốt trong việc kiềm chế sự gia tăng các ca nặng, nhập viện và tử vong nhờ tỷ lệ tiêm chủng ở mức cao. Tuy nhiên, hiệu quả bảo vệ của vắc-xin có thể giảm dần theo thời gian, do đó, Tổ chức Y tế thế giới đã khuyến nghị tích hợp vắc-xin phòng Covid-19 vào chương trình tiêm chủng quốc gia cho nhóm nguy cơ cao.

Trong thời gian tới,chúng ta vẫn cần duy trì tinh thần cảnh giác và không chủ quan, lơ là trong việc kiểm soát Covid-19. Các biện pháp phòng ngừa như đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên ... vẫn là cách hiệu quả để giảm sự lây lan của vi-rút. Bên cạnh đó, cần tăng cường năng lực xét nghiệm và theo dõi tiếp xúc để phát hiện sớm và cách ly các trường hợp nhiễm bệnh.

Ban biên tập trang thông tin điện tử Cục Y tế dự phòng